Hương Sơn Thiền Tuệ: 2021

Thứ Tư, 15 tháng 12, 2021

Chết do tai nạn tái sinh về đâu

Một thời, Thế Tôn trú giữa dân chúng Sakka, tại Kapilavatthu, khu vườn Nigroda. Rồi Mahànàma đi đến, sau khi đảnh lễ, ngồi xuống một bên, bạch Thế Tôn:

Kapilavatthu này, bạch Thế Tôn, rất phồn vinh, dân cư đông đúc, quần chúng chen chúc, chật hẹp. Bạch Thế Tôn, sau khi hầu hạ Thế Tôn hay các Tỷ kheo đáng kính, vào buổi chiều, con đi vào Kapilavatthu, con gặp con voi cuồng chạy, con gặp con ngựa cuồng chạy, con gặp người cuồng chạy, con gặp cỗ xe lớn cuồng chạy, con gặp cỗ xe nhỏ cuồng chạy.

Trong khi ấy, bạch Thế Tôn, tâm con nghĩ đến Phật,Pháp và Tăng bị hoang mang. Rồi bạch Thế Tôn, con suy nghĩ như sau: Nếu lúc ấy con mệnh chung, thời sinh thú của con là gì, sinh xứ đời sau là chỗ nào?

Đọc thêm »

Chủ Nhật, 21 tháng 11, 2021

Bài 1: Citta – Tâm

Trong bài học này chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu về Tâm – Citta.

Trong Abhidhamma, đức Phật đã dạy về 4 thực tính tối hậu, mà trong Pali chúng được gọi là 4 paramattha dhammā.

- 4 paramattha dhammas đó là:

Citta – Tâm

Cetasika – Tâm sở

Rūpa – Sắc Pháp

Nibbāna – Niết Bàn

Nếu bất kỳ chúng sanh nào, hoặc là hữu tình hay vô tình khi được chia chẻ ở những mức độ sâu nhất, chúng chỉ còn tìm thấy sự cấu thành chúng sanh chỉ có những pháp trên mà thôi.

Nếu là chúng sanh hữu tình thì chúng ta chỉ thấy có tâm, tâm sở và sắc pháp, còn đối với vô tình thì ta thấy chúng được tạo nên bởi những sắc pháp mà thôi.

Về phần Nibbāna, là một thực tại, một chân lý tuyệt đối, mà chúng ta sẽ bàn thêm trong những phần sau.

Trong bài học này, nhiệm vụ chúng cần làm đó là ghi nhớ, học thuộc lòng phần mặt chữ, và cách phát âm của những từ Pali chính xác.

Pa ra mat tha sac ca

Cit ta

Ce ta si ka

Rū pa

Nib bā na

Thứ Năm, 18 tháng 11, 2021

Kinh Ví Dụ Tấm Vải - Con Đường Thanh Lọc Tâm

Đạo Phật nhấn mạnh về việc huấn luyện tâm ý, vì nó được ví như một bánh lái của một chiếc thuyền giữa biển khơi, đến được nơi chúng ta đến hay không là nhờ vào cách chúng ta chèo lái có đúng hướng, đúng cách hay không.

“Ý dẫn đầu các pháp,
Ý làm chủ, ý tạo;
Nếu với ý ô nhiễm,
Nói lên hay hành động,
Khổ não bước theo sau,
Như xe, chân vật kéo.

Ý dẫn đầu các pháp,
Ý làm chủ, ý tạo;
Nếu với ý thanh tịnh,
Nói lên hay hành động,
An lạc bước theo sau,
Như bóng, không rời hình.”

(Kinh Pháp Cú 1 -2 – Phẩm Song Yếu)

Đọc thêm »

Thứ Tư, 18 tháng 8, 2021

Thiền Tâm Từ (mettā bhāvanā)

Thiền sinh: Hình như thầy không khuyến khích việc thực hành thiền tâm từ. Thầy có cho rằng thiền
tâm từ là không thích hợp đối với các thiền sinh đang hành thiền vipassanā không?

Thiền sư: Không phải tôi nói rằng nó không thích hợp. Nhiều lúc nó rất có ích lợi đấy chứ. Thầy tôi cũng thường dạy tôi thực hành thiền tâm từ trong một số giai đoạn nhất định của pháp hành. Thực sự thì nó phụ thuộc vào cá nhân từng thiền sinh. Có rất nhiều pháp hành nhập môn lúc ban đầu cho thiền tập. Đối với một số người, Đức Phật dạy họ thiền tâm từ để bắt đầu bước vào thiền, nhưng Ngài cũng dạy những người khác bắt đầu từ thiền Tứ niệm xứ.
Khi thực hành thiền Tứ niệm xứ (thiền vipassanā), bạn phải thực hành với một cách suy nghĩ rằng: mình hành thiền không phải là để cố tạo nên một cái gì cả. Đừng cố tạo nên các kinh nghiệm, hãy tiếp nhận các kinh nghiệm hay những sự việc diễn ra đó như nó đang là và hãy cố gắng học hỏi từ nó.

Đọc thêm »

Chủ Nhật, 15 tháng 8, 2021

Thái Độ Đúng Đắn (Yoniso manāsikāra-Như lý tác ý)

Thư giãn và chánh niệm là những điểm cốt yếu, song có thái độ hành thiền đúng đắn và biết đặt tâm mình trong một khuôn khổ thích hợp cũng là điều rất quan trọng. 

Thái độ đúng đắn nghĩa là gì? Thái độ đúng đắn là một cách nhìn nhận sự việc, sao cho bạn luôn cảm thấy bằng lòng, tri túc-biết đủ, thoải mái và dễ chịu với bất cứ điều gì bạn đang trải nghiệm. Những quan kiến sai trái (tà kiến), những thông tin lệch lạc hay sự dốt nát, thiếu hiểu biết về những phiền não đang có trong mình sẽ có ảnh hưởng xấu đến thái độ của bạn.

Tất cả chúng ta đều có những thái độ sai lầm; bởi chúng ta không thể không có chúng. Vì vậy, đừng cố để có được thái độ đúng đắn ngay lập tức, mà thay vào đó bạn hãy cố gắng nhìn nhận rõ xem: mình đang có thái độ đúng đắn hay sai lầm. Biết mình đang có thái độ đúng đắn là điều quan trọng, song nhận rõ và thẩm ngiệm, xem xét những thái độ sai lầm của mình còn quan trọng hơn.  

Hãy cố gắng hiểu rõ hơn về những thái độ sai lầm của mình; phát hiện xem chúng ảnh hưởng đến sự thực hành của mình như thế nào, chúng khiến mình cảm nhận ra sao. Do vậy, bạn hãy luôn quan sát bản thân mình, luôn nhìn lại và kiểm tra xem mình đang thực hành với thái độ như thế nào.

Đọc thêm »

Cảm Thọ

Chừng nào có tâm thì có cảm thọ và có 3 loại cảm thọ: thọ lạc, thọ khổ, thọ xả (thọ không khổ không lạc). Còn có thân là còn có đau, có bệnh.

Điều gì quan trọng hơn: cảm thọ biến mất hay là học hỏi từ cảm thọ?

Vậy vượt qua cảm thọ nghĩa là gì? 

Vượt qua cảm thọ khi tâm không có phản ứng cùng với tham hay sân, mà nó vẫn duy trì được sự hay biết cùng với trí tuệ. Tức là không có cảm thọ thích hay không thích đối với hiện tượng đang xảy ra trong thân. Tâm ở trạng thái xả và có trí tuệ đi cùng. Đó là ý nghĩa của việc vượt qua cảm thọ.

Thậm chí ngay cả khi cho rằng chúng ta đang học hỏi từ đối tượng thì cũng luôn có sự đối kháng đối với đối tượng khó chịu và mong muốn nó biến mất. Chúng ta luôn muốn cái tiêu cực biến đi và cố gắng chấm dứt nó. Khi cái tích cực sinh khởi thì chúng ta lại muốn nó kéo dài hơn. 

Liệu đó có phải là Pháp hay không?

Đọc thêm »

Trí Tuệ

“Khi trí tuệ đã hiểu được điều gì đó, không có sự nôn nóng, không có sự thúc đẩy phải đến được nơi đó ngay lập tức. Nó hiểu được cái gì là những nhân duyên cần phải có để đạt đến mục đích và sẽ làm việc một cách đều đặn vững vàng để hoàn thành chúng.
Trí tuệ luôn luôn nhìn thấy cả hai mặt của vấn đề, mặt tốt và mặt xấu; nó nhìn sự việc từ nhiều góc độ khác nhau. Khi trí tuệ nhìn thấy cái gì màu đen, nó cũng hiểu rằng: cái đó không trắng. Khi nhìn thấy đau khổ, nó cũng hiểu rằng điều ngược lại với đau khổ là có thể đạt được, và đó chính là điều mà nó sẽ phấn đấu để đạt đến.

Khi trí tuệ có mặt thì sẽ không bao giờ có thất vọng, bực bội hay buồn nản chỉ vì mục đích chưa đạt tới. Bởi vì có sự hiểu biết thực sự nên nó biết rằng cứ tiếp tục tiến bước trên con đường ấy, nhất định sẽ tới được nơi ấy. Lòng tham luôn luôn có sự thất vọng khi còn chưa đạt tới đích của nó."

TRÍ TUỆ KHÔNG THÍCH MÀ CŨNG CHẲNG GHÉT

Thiền sinh: Con thấy mấy hôm nay trời nóng bức quá. 

Thiền sư: Vậy thì bạn làm gì? Phàn nàn, ca cẩm hay vẫn hành thiền?

Đọc thêm »

Thứ Tư, 14 tháng 4, 2021

Kinh Không Uế Nhiễm - Anangana Sutta

Kinh Không Uế Nhiễm

Anangana Sutta

Đây là bài kinh được tôn giả Sàriputta giảng cho các vị tỷ kheo ở Sàvatthi, nói về 4 hạng người:

1. Hạng người có cấu uế, nhưng không thật tuệ tri, nội thân ta có cấu uế. – (hạ liệt)

2. Hạng người có cấu uế, và như thật tuệ tri: nội thân ta có cấu uế - ( hạng người ưu thắng)

3. Hạng người không có cấu uế, nhưng không như thật tuệ tri: nội thân ta không có cấu uế. – ( hạ liệt)

4. Hạng người không có cấu uế, và như thật tuệ tri: nội thân ta không có cấu uế - ( hạng người ưu thắng)

Hạng người thứ 1, với người này có thể chờ đợi như sau: “ Người này sẽ không khởi lên ước muốn, sẽ không cố gắng, sẽ không tinh tấn để diệt trừ cấu uế ấy. Người này sẽ từ trần, trong khi còn có tham, còn có sân, còn có si, trong khi còn cấu uế, trong khi tâm còn ô nhiễm. Này Hiền giả, giống như một cái bát bằng đồng, mang từ chợ về hay mang từ nhà thợ rèn về, phủ đầy bụi bặm, và người chủ cái bát ấy không dùng đến, không lau chùi và quăng cái bát ấy vào chỗ đầy bụi bặm. Này Hiền giả, như vậy cái bát ấy, sau một thời gian càng ô nhiễm hơn, càng đầy bụi bặm hơn.

hạng người thứ 2 có cấu uế, và như thật tuệ tri: “Nội thân ta có cấu uế”. Với người này, có thể chờ đợi như sau: “Người này sẽ khởi lên ước muốn, sẽ cố gắng, sẽ tinh tấn để diệt trừ cấu uế ấy. Người này sẽ từ trần, trong khi không còn tham, không còn sân, không còn si, trong khi không còn cấu uế, trong khi tâm không còn ô nhiễm. Này Hiền giả, giống như cái bát bằng đồng, mang từ chợ về hay mang từ nhà thợ rèn về, phủ đầy bụi bặm, và người chủ cái bát ấy dùng đến, lau chùi và không quăng cái bát ấy vào chỗ đầy bụi bặm. Này Hiền giả, như vậy cái bát ấy, sau một thời gian được thanh tịnh hơn, được sạch sẽ hơn.

Hạng người thứ 3: không có cấu uế nhưng không như thật tuệ tri: “Nội thân ta không có cấu uế”. Với người này, có thể chờ đợi như sau: “Người này sẽ tư niệm tịnh tướng. Do tư niệm tịnh tướng[1], tham sẽ làm ô nhiễm tâm của người này. Người này sẽ từ trần, trong khi còn có tham, còn có sân, còn có si, trong khi còn cấu uế, trong khi tâm còn ô nhiễm”. Này Hiền giả, giống như một cái bát bằng đồng, mang từ chợ về hay mang từ nhà thợ rèn về, thanh tịnh và sạch sẽ. Và người chủ cái bát ấy không dùng đến, không lau chùi và quăng cái bát ấy vào chỗ đầy bụi bặm. Này Hiền giả, như vậy cái bát ấy, sau một thời gian, càng ô nhiễm hơn, càng bụi bặm hơn.

Hạng người thứ 4: không có cấu uế và như thật tuệ tri: “Nội thân ta không có cấu uế”. Với người này có thể chờ đợi như sau: “Người này sẽ không tư niệm tịnh tướng. Do không tư niệm tịnh tướng, tham sẽ không làm ô nhiễm tâm của người này. Người này sẽ từ trần, trong khi không có tham, không có sân, không có si, trong khi không còn cấu uế, trong khi tâm không còn ô nhiễm”. Này Hiền giả, giống như một cái bát bằng đồng, mang từ chợ về hay mang từ nhà thợ rèn về, thanh tịnh và sạch sẽ và người chủ cái bát ấy dùng đến, lau chùi và không quăng cái bát ấy vào chỗ đầy bụi bặm. Này Hiền giả, như vậy cái bát ấy, sau một thời gian, càng được thanh tịnh hơn, càng được sạch sẽ hơn.

[1] Tư -- tư duy, Niệm -- nhớ nghĩ quán xét, Tịnh -- Đẹp hoặc Sạch, Tướng -- Đắc tính đặc thù

Thứ Ba, 13 tháng 4, 2021

Kinh Sợ Hãi Và Khiếp Đảm - Bhayabherava Sutta

4. Kinh Sợ Hãi Và Khiếp Đảm

Bhayabherava Sutta

Đây là bài kinh thứ 4, Trung Bộ Kinh, Đức Thế Tôn ở tại Savatthi, Jetavana, vườn ông Anàthapindika. Bài kinh được Đức Phật nói cho Bà la môn Jànussoni về đời sống viễn ly ở một trú xứ xa vắng, trong rừng núi hoang vu.

Đức Phật dạy những điều làm cho vị Sa môn sợ hãi khiếp đảm khi sống tại trú xứ xa vắng hoang vu:

- Những sa môn, bà la môn nào thân nghiệp không thanh tịnh

- Khẩu nghiệp không thân tịnh

- Người với sự tham dục, ái dục cường liệt

- Người có tâm sân hận, ác ý

- Người bị hôn trầm thuỳ miên chi phối

- Người với tâm dao động, tâm không an tịnh

- Người nhiều nghi hoặc, do dự

- Người hay khen mình chế người

- Người hay run rẩy, sợ hãi

- Người nào ham muốn lợi dưỡng, cung kính, danh vọng

- Người biếng nhác, kém tinh tấn

- Người thất niệm, không tỉnh giác

- Người tâm không định tĩnh, tâm bị tán loạn

- Người liệt tuệ, đần độn

Mù sương dặm bước

Tôi đã nghĩ rằng cuộc lữ miên trường của mình sẽ chấm dứt nơi đây, tại một căn lều cô quạnh giữa mù sương sơn dã. Vậy là, khi còn đủ sức để tung hoành, để vẫy vùng, để khổ đau lẫn hạnh phúc thì người ta lên phố thị, còn khi lòng trống trải bình yên, chất chứa hư vô thì lại về với núi biếc hồ xanh…

Ngồi xuống bên trời ngâm câu ca.

Rũ mảnh trần y động yên hà
Mấy giấc kiêu sa thân chuếnh choáng
Rừng thu ngập cả một màu xa.

Nhưng rồi lại đi, bến bờ nào rồi cũng chỉ là bến bờ. Sông muôn kiếp trôi.

Vậy, Tiểu Sư Phụ đi đâu? Cô bé hỏi. Nhìn đôi mắt thủy sắc, tôi trả lời - trả lời với chính mình, đi đâu à? Tôi cũng hỏi câu này nhiều lắm rồi. Nhưng cô bé thấy không, đôi dép cỏ lê lết qua trùng dương đại địa. Và, nếu biết đi đâu thì tôi đâu gặp cô bé hôm nay?

Và, tôi cười…

Mây phía tây ửng ráng hồng, rừng chiều động khẽ, trở mình. Tiếng cười của tôi theo vệt chim chấp chới tìm về vô định hoàng hôn.

Lắc nhẹ đầu cô bé phụng phịu: Tiểu Sư Phụ nói không thật, em thường thấy mấy nhà sư cũng giống Tiểu Sư Phụ đây, họ đi làng này sang làng nọ, đi chậm lắm, từ tốn lắm. Và họ đi vào một buổi sáng, đến trưa rồi thì không thấy nữa. Nhưng chắc chắnhọ đi - khất thực - rồi về. Vậy mà Tiểu Sư Phụ nói không biết đi đâu, thế cái bình bát này của Tiểu Sư Phụ để làm gì?

Ngắm kĩ cô bé. Tôi cười khẽ.

Sao Tiểu Sư Phụ cười?

Ừm, có lẽ cô bé nói đúng đấy. Lẽ ra tôi phải biết mình đi đâu chứ nhỉ. Mà cũng kì, lâu lắm rồi tôi quên mất là cái bình bát này dùng để khất thực. Tôi lại dùng để đựng mùa Xuân - những cánh hoa, để chứa mùa Thu - vài lá vàng…

- Ồ, hình như tôi đã bị tha hóa rồi nhỉ?

- Trong lời nói và tiếng cười của Tiểu Sư Phụ có điều gì buồn buồn. Em nghe em biết.

- Cô bé biết ư? Tôi tin. Nhưng tôi không vui lắm đâu nhé. Biết để làm chi. Làm chi...?

Ngồi xuống cạnh gốc tre già xanh thẫm, gió cuối ngày cuốn la đà một lá tre khô, xa bay, gần lại. Cô bé ôm gối thầm thì trầm lan:

- Em không thích thấy người khác buồn, cũng không thích thấy người ta làm buồn nhau. Mà sao vậy nhỉ? Sao con người không thương nhau lại làm buồn nhau? Nhiều lần em chỉ biết cầu nguyện mọi người đừng giận, đừng ghét nhau nữa. Em không biết sao Tiểu Sư Phụ buồn nhưng em thấy có điều gì gần với em.

Tà huy rớt lại trên cành
Gió đưa lảo đảo mỏng manh lời buồn

Cô bé vẫn ngồi lặng thầm mờ xa. Chút nắng vương trên vai nhỏ, đôi môi hồng ngập ngừng lời hải triều vọng khởi.

- Tôi biết, tôi hiểu em nghĩ gì. Tôi trân trọng suy nghĩ ấy. Nó có nét đẹp của bầu trời ngà ngọc buổi ban mai lấp láy ánh triêu dương. Nó đẹp như lá tre xanh non biếc ngời này, em thấy không, tôi cũng vậy em ạ. Cũng như em, đặt nhiều câu hỏi lắm. Mà tôi cũng thương cuộc đời lắm. Vậy mà, em biết không, chẳng hiểu do cái nghiêp lãng du nghệ sĩ trong tôi hay sao ấy, mà tôi ra đi, đi hoài. Để rồi vỡ tan em ạ. Những ngọc ngà xanh biếc ngày xưa còn đó nhưng lớp bụi hoài nghi đã phủ lên. Tôi nghi ngờsự trinh bạch của lòng mình khi đối diện với em. Em vẫn giữ được hồn em sơ thủy. Em có buồn đấy, nhưng nỗi buồn lại đẹp như ánh triêu dương như mưa đầu hạ… Tôi tự hỏi: phong trần cuốn tôi đi, hay tôi đi tìm phong trần?

- Tiểu Sư Phụ nói nghe buồn vậy? Ừ, buồn, mà cũng không biết. Tôi thấy nó bình thường, là máu thịt nên tôi thấy không buồn mấy, chỉ khắc khoải.

- Em nghĩ, chỉ tại Tiểu Sư Phụ qua đa sầu, đa cảm, đa tưởng quá thôi. Mọi thứ là như vậy, cũng đừng quá cần nhiều yêu cầunơi nó. Vậy là được rồi?!

- Ha… ha...

- Sao Tiểu Sư Phụ cười?

- Tôi cười em, ngố quá. Ngây ngô quá. À, mà không. Chưa biết chừng ai ngố hơn ai? và nếu ngố sẽ hạnh phúc hơn, tôi chợt nghĩ với em nên vậy, thì em cứ ngố, làm đẹp cuộc đời bằng cái ngố rất riêng vậy. Cuộc sống cần một đôi mắt long lanh trong sáng như em để con người bớt đi cái lý luận cao siêu đến viễn vông.

Còn tôi?

Phủi tay hạt bụi Ta bà
Nửa rơi nửa đọng, la đà hiên không
Ai xưa cánh hạc thong dong
Ngang trời để lại một dòng nước xao

Tay tôi vương bụi cũng nhiều, Ta-bà này tôi lang bạt giang hồ mấy bận thu đông. Em có nghĩ rằng giữa tôi và em là một tràng giang chia đôi non nước?

Người nghệ sĩ trong một tu sĩ. Đó là nghiệp dĩ của tôi. Em không đồng ý? Vâng, tôi cũng thật là khéo đổ thừa! Tuy vậy, tôi thích gọi bằng cái tên nghiệp dĩ, không phải để thi vị hóa đâu để tôi chấp nhận đó thôi, chấp nhận “trả nghiệp”.

Sẫm tối. Tiếng côn trùng. Tiếng sao mọc. Trăng trung tuần lấp ló, sương phủ dần. Tiếng nói mất dần. Âm thanh vút cao, luyến với khơi vơi không gian. Sáo réo gọi, sáo thả trôi, sáo trầm luân. Sáu ngón tay lướt lấp lửng, có lúc mệt mỏi, trầm ngâm một điệu du dương, có lúc thay cung đổi nốt trắc trở.

Cô bé đi vào huyền mộng, sau lời kinh cầu thiết thương, môi chúm chím nụ cười, mắt khép nhẹ màn đêm, trên đôi má, giọt sầu cho nhân thế…

Chàng tu sĩ - gã nghệ sĩ lại cùng nhau đi…■

Trầm Nhất Liễu

Nguồn: Tập San Pháp Luân 80

Trang Nhà

Thứ Tư, 15 tháng 12, 2021

Chủ Nhật, 21 tháng 11, 2021

Thứ Năm, 18 tháng 11, 2021

Thứ Tư, 18 tháng 8, 2021

Chủ Nhật, 15 tháng 8, 2021

Thứ Tư, 14 tháng 4, 2021

Thứ Ba, 13 tháng 4, 2021