Tập đế

Hỏi: Cái gì là nhân của khổ?Đáp: Ái là nhân của khổ

Hỏi: Tại sao ái là nhân của khổ?Đáp: 
- Vì ái sinh ra chấp thủ vào các hành
- Vì chấp thủ các hành nên tạo tác nghiệp hữu
- Vì có nghiệp hữu nên phải đi tái sanh
- Vì tái sanh nên phải già, bệnh, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não.
Vì thế ái là nguyên nhân của khổ.

Hỏi: Có bao nhiêu loại ái?
Đáp: Có ba loại ái:
- Dục ái: Tham ái với cảnh trần
- Hữu ái: Tham ái với cõi sống
- Vô hữu ái: Tham ái với sự ngộ nhận là không còn tồn tại gì sau khi chết

Hỏi: Tại sao chúng sinh lại tham ái với cảnh trần?
Đáp: Vì khi tiếp xúc với cảnh trần khởi lên sự tác ý sai lầm cho rằng:
- Cảnh trần là bền vững (Chấp thường)
- Cảnh trần là an vui (Chấp lạc)
- Cảnh trần thật tướng (Chấp ngã)
- Cảnh trần là tốt đẹp (Chấp tịnh)
Vì vậy mà chúng sinh tham ái với cảnh trần

---

Hỏi: Muốn không tham ái với cảnh trần thì phải làm như thế nào?
Đáp: Khi tiếp xúc với cảnh trần cần tác ý như thật:
- Cảnh trần là không bền vững (Vô thường)
- Cảnh trần là khổ đau (Khổ)
- Cảnh trần là rỗng không (Vô ngã)
- Cảnh trần là ô uế (Bất tịnh)
Thì chúng sinh sẽ không tham ái với cảnh trần

Hỏi: Tại sao chúng sinh lại tham ái với cõi sống?
Đáp: Vì chúng sinh chấp thủ 5 uẩn:
- 5 uẩn là ta
- 5 uẩn là của ta
- 5 uẩn là tự ngã của ta
Nên chúng sinh tham ái các cõi sống.

Hỏi: Tại sao chúng sinh lại tham ái với sự chấm dứt sau khi chết?
Đáp: Vì những chúng sinh này chỉ tin những gì họ có thể thấy được (Như ếch ngồi đáy giếng)

Hỏi: Tại sao thế gian lại chạy theo ái?
Đáp: Vì ái có vị ngọt

Hỏi: Tại sao Đức Phật lại nói phải đoạn trừ ái?
Đáp: Vì ái có sự nguy hiểm

Hỏi: Cái gì là vị ngọt của ái?
Đáp: Sắc – Thanh – Hương – Vị - Xúc: Khả ái, khả hỉ, khả lạc, hấp dẫn là vị ngọt của ái.

Hỏi: Cái gì là sự nguy hiểm của ái?
Đáp: Sắc – Thanh – Hương – Vị - Xúc sẽ bị biến dị, đổi khác không tồn tại mãi mãi. Đó là sự nguy hiểm của ái.

Hỏi: Ái có đặc tính gì?
Đáp: Ưa thích là đặc tính của Ái.

Hỏi: Ái có nhiệm vụ gì?
Đáp: Chấp thủ là nhiệm vụ của Ái.

Hỏi: Ái có biểu hiện gì?
Đáp: Không thoả mãn là biểu hiện của Ái.

Hỏi: Nhân gần của ái là gì?
Đáp: Cảm thọ là nhân gần của Ái.

Hỏi: Cái gì làm cho Ái tăng trưởng?
Đáp: Tà kiến làm cho ái tăng trưởng.

Hỏi: Cái gì làm cho Ái đoạn diệt?
Đáp: Chánh tri kiến làm cho Ái bị đoạn diệt.

Hỏi: Thế nào là tình thương của tham Ái? 
Thế nào là tình thương của Lòng Từ Ái?
Đáp: - Tình thương có chấp thủ là Tham ái.
- Tình thương không có chấp thủ là Từ ái.

Hỏi: Chấp thủ có nghĩa là gì?
Đáp: Là tâm lý cho rằng: Cái này, cái kia là ta – là của ta – là tự ngã của ta thì đó là Chấp thủ.

Hỏi: Chấp thủ thì sẽ như thế nào?
Đáp: Chấp thủ thì mọi hành động sẽ để lại nghiệp hữu – Nghiệp sẽ dẫn đến sự tái sinh ở tương lai.

Hỏi: Nếu không có Chấp thủ thì các hành động ấy sẽ như thế nào?
Đáp: Sẽ là hành động không tạo thành nghiệp (Vô ký)

Hỏi: Vậy cái gì là nguyên nhân của sự tái sinh?
Đáp: Nghiệp hữu.

Hỏi: Cái gì là nhân tạo ra nghiệp hữu?
Đáp: Chấp thủ.

Hỏi: Cái gì sinh ra Chấp thủ?
Đáp: Ái.

Hỏi: Cái gì sinh ra Ái?
Đáp: Thọ.

Hỏi: Cái gì sinh ra Thọ?
Đáp: Xúc.

Hỏi: Cái gì sinh ra Xúc?
Đáp: Căn – Trần.

Hỏi: Cái gì sinh ra Căn - Trần?
Đáp: Danh sắc.

Hỏi: Cái gì sinh ra Danh sắc?
Đáp: Thức.

Hỏi: Cái gì sinh ra Thức?
Đáp: Hành.

Hỏi: Cái gì sinh ra Hành?
Đáp: Vô minh.

Hỏi: Cái gì là quả của Khổ?
Đáp: Già, Bệnh, Chết, Sầu bi, Ưu não. 

Hỏi: Cái gì là gốc rễ của Khổ?
Đáp: Vô minh.

Hỏi: Vậy tại sao nói Ái là nguyên nhân của Khổ?
Đáp: Vì ái chiêu cảm các pháp bất thiện khiến cho chúng sinh bị cuốn hút trong sinh tử.

Hỏi: Vậy Khổ có tất cả bao nhiêu nhân?
Đáp: Có 12 nhân
1. Vô minh
2. Hành
3. Thức
4. Danh sắc
5. Lục nhập
6. Xúc  
7. Thọ 
8. Ái
9. Thủ
10. Hữu
11. Sinh
12. Lão tử
_____________
Trích đoạn sách “Hỏi đáp Phật Pháp căn bản”